Vlaai, een niet te missen lokale traktatie!
Limburgse vlaai, een lekkernij die eeuwenoude tradities combineert met moderne smaakbeleving. Zo ook bij Dikke Mik, een ambachtelijke bakkerij in Meijel, waar met veel liefde en passie vlaaien, broden en andere lekkernijen worden gebakken.
Historie van de vlaai
De oorsprong van de vlaai gaat terug tot de tijd van de Germanen. Zij bakten toen al platte broden op hete stenen, die ze na het bakken vaak bedektenmet honing of ingekookt vruchtensap. Deze eenvoudige, zoete broden worden gezien als voorlopers van de vlaai zoals wij die nu kennen. Door de eeuwen heen ontwikkelde dit zich verder tot de vlaai: een platte deegbodem met een zoete of hartige vulling, gebakken in de oven. Tegenwoordig is vlaai onlosmakelijk verbonden met de Limburgse cultuur, en dat geldt zeker ook voor Peel en Maas.
Peel en Maas heeft van oudsher een veelal katholieke achtergrond. In de grote gezinnen van vroeger was er een traditioneel zondagsritueel: met het hele gezin naar de katholieke mis, meelopen in de processie, een goede maaltijd nuttigen en rond vier uur, je raadt het al, kwam de vlaai op tafel. Die vlaaien werden vaak zelf gebakken met overgebleven brooddeeg, want in die tijd ging niets verloren. Het bakken gebeurde in een eigen ‘bakkes’ of ‘bakhoes’. Dit is een gemetselde oven die los stond van de woning en met takkenbossen, ook wel sjans genoemd, werd gestookt. Pas veel later werd het bakken van de vlaai uitbesteed aan de lokale ambachtelijke bakker. Die zorgde ervoor dat de traditie van de Limburgse vlaai niet verloren is gegaan. Zo ook bij bakkerij Dikke Mik in Meijel, waar we een kijkje achter de schermen kregen van eigenaar Dennis.
Ambachtelijke bakker Dikke Mik in Meijel
Dikke Mik is een ambachtelijke bakkerij in Meijel, waar met veel liefde en passie vlaaien, broden en andere lekkernijen worden gebakken. Alles wordt hier zelf bereid, met oog op kwaliteit en smaak. Eigenaar Dennis vertelt enthousiast: “Vanaf mijn twaalfde wist ik al dat ik bakker wilde worden. Dat kwam doordat mijn opa en oma naast een bakkerij woonden. Mijn vader hielp daar in het weekend vaak mee en ik had dat als kind al regelmatig gezien. Toen ik veertien was, ben ik gestart met de bakkersopleiding en ben ik in de weekenden in een bakkerij gaan werken. Vanaf dat moment heb ik altijd gezegd: ‘Ooit wil ik een eigen bakkerij.’ Die droom is uitgekomen, want inmiddels werk ik al acht jaar als zelfstandige en dat bevalt ontzettend goed. Ik heb de bakkerij destijds overgenomen van mijn voormalige baas, met wie ik de eerste twee jaar nog samen heb gewerkt. In april vieren we alweer het zesjarig bestaan van onze bakkerij, iets waar ik enorm trots op ben!”
Échte Limburgse vlaai
Op 22 januari 2024 werd de Limburgse vlaai officieel erkend als beschermd streekproduct door de Europese Unie. Deze erkenning waarborgt niet alleen de kwaliteit, maar draagt ook bij aan het behoud van eeuwenoude tradities. Dennis: “Limburgse vlaai is een stukje cultuur. Ik ben vroeger ook opgevoed met ieder weekend een stukje vlaai. Tegenwoordig bestaat er een speciaal keurmerk voor vlaaien, met duidelijke regels. Een daarvan is dat de vlaai in Limburg gemaakt wordt. Verder wordt er gelet op de afmeting en hoeveelheid vulling. Een echte Limburgse vlaai wordt na het bakken niet meer bewerkt. Er mag na het bakken dus geen suiker meer overheen gestrooid worden.” Zo blijft de Limburgse vlaai niet alleen een heerlijke traktatie, maar ook een trots symbool van Limburgse traditie en vakmanschap.
Bakproces van de vlaai
Het proces van het maken van een vlaai is zorgvuldig en ambachtelijk werk, waarbij elke stap met aandacht en passie wordt uitgevoerd. Dennis vertelt: “Het maken van vlaaideeg begint altijd met de juiste voorbereiding. ‘s Ochtends starten we als eerste met het maken van de vullingen, omdat die tijd nodig hebben om goed door te trekken. We gebruiken fruit uit blik voor de vlaaien, maar geven hier met ons eigen recept zelf een twist aan. Wij werken met een traditioneel, ouderwets recept, dat al jarenlang succesvol is. Het deeg wordt zorgvuldig afgewogen, 325 gram per bolletje voor één vlaai. Nadat het deeg is afgewogen, laten we het 30 tot 45 minuten rijzen, zodat het luchtig wordt. Vervolgens rollen we het deeg uit met een machine. Het deeg wordt uitgesneden tot een stuk voor de onderkant van de vlaai, dat precies in de 30 cm grote vorm past. De vlaai krijgt daarna maar liefst 1 kilogram vulling, afhankelijk van het soort vlaai dat we maken. Na het vullen leggen we de bovenkant erop en met een rubberen rol drukken we de oneffenheden eruit zodat het deeg mooi strak komt te liggen. Daarna moet de vlaai opnieuw 30 tot 45 minuten rijzen. We spuiten de vlaai nog even nat en bestrooien het met suiker voordat deze de oven in gaat. Na een half uur bakken is de vlaai klaar. Van het deeg maken tot het moment dat de vlaai uit de oven komt, zijn we zo’n twee uur verder. Een behoorlijk lang proces en met brood gaat het eigenlijk net zo. Het is hard werken, maar het resultaat en tevreden klanten maken alles de moeite waard.”
Werk als bakker
“Wat het werk zo mooi maakt, is de variatie. Iedere dag is anders en het blijft altijd een uitdaging om iets moois te maken en het perfect uit de oven te halen. Als dat lukt, geeft het echt een kick. Het is een vak waar je passie voor moet hebben. Onze meest populaire vlaaien zijn de klassieke soorten: kruimel, kers, abrikoos en appel. Ook seizoensgebonden vlaaien, zoals de lentevlaai, Zomergeluk-vlaai of aardbeienvlaai, zijn altijd in trek. Mijn favoriete vlaai is de kruimel-pudding. Ik vind op zijn tijd een luxe vlaai lekker, maar de standaard vlaaien blijven altijd in de smaak vallen. Ieder jaar doen we mee aan een wedstrijd. Afgelopen zes jaar zijn we drie keer in de prijzen gevallen. Met de Zomergeluk-vlaai zijn we eerste geworden. In de prijzen vallen blijft bijzonder. Het geeft een gevoel van trots en voldoening,” vertelt Dennis.
Wil je een echte traditionele vlaai proeven? Dan is een bezoek aan Dikke Mik een aanrader!
Dikke Mik
Kerkstraat 10
5768 BG Meijel
077 466 1224
www.dikkemikmeijel.nl